Dizel ve benzinli araçlar da EGR valfi oldukça önemli bir yere sahiptir. Tüm otomobiller de yer alan içten yanmalı motor içerisinde valf olmadan motor tasarımı yapımı olmamaktadır. Üreticiler bu nedenle her araç içerisinde düşük emisyon değerlerinde büyük katkısı olan EGR valfi konumlandırması yapmaktadırlar. Peki, EGR valfi nedir?
EGR valfi, Exhaust Gas Recirculation kelimesinin kısaltılması olarak kullanılan, egzoz gaz devridaimi yapan araç içi parçadır. Devridaim işlemi aslında aracın daha çevreci bir sistem ile çalışmasını sağlamaktadır. İçerisinde bulunan silindirlerden geçen yanmış egzoz gazının belirli bir oranı (genel olarak %6 ile %10 arasında değişmektedir) motora giren temiz hava ile karışması sağlanır. Bu sayede motorda yer alan yanma odası içerisinde yanma sıcaklığı araçtaki fazla oksijen miktarını azaltacaktır.
Motor düşük yük durumundayken motor kontrol ünitesi tarafından EGR valfinin açılması için komut vermektedir. Bu komut ile birlikte valf açılır ve bir miktar egzoz gazı emme manifoldu içerisinde gider. Silindirler içerisinde belirtilen nitrik asit ve azot oksit gibi zararlı gazların yanması sağlanarak, silindirden atılır. Silindir içerisinde atılmış olan bu zararlı gazların büyük bir kısmı EGR valfi içerisine doğru döner. Bazı motorlar içerisinde bulunan ara soğutucuda egzoz gazlarının sıcaklığı düşürülür. Bu sıcaklığı düşürülmüş egzoz gazları EGR valfinin izin verdiği ölçü civarında emme manifoldu ile taze havaya karışır ve tekrar bir yanma döngüsü oluşur.
Egzoz gazlarının tekrar yanması ve bu sirkülasyonun sürekli olarak devam etmesi sonucu ise egzoz gazlarının emisyon değerleri düşecektir. Silindir içerisinde yanma sıcaklığı bu sirkülasyon sırasınca düşer, egzoz gazlarının tekrar yanması ile verimi yükselir. Verim miktarının artması halinde araç içerisindeki yakıt üretimi olumlu olarak etkilenir ve yanma sıcaklığının düşmesi halinde de motor daha sağlıklı bir şekilde çalışmaya devam eder. EGR valfi bir araç için her zaman en önemli parçalardan biri olarak bu sirkülasyonun temiz bir şekilde devam etmesi sağlanmalıdır.
EGR valfi nedir sorusu ile birlikte valfin ne işe yaradığı da aslında belirtilmektedir. Ancak valf çalışma mekanizmasına bakıldığında oldukça farklı işlevleri olduğu görülmektedir. Bu nedenle EGR valfi ne işe yarar sorusuna detaylı bir şekilde bakılmalıdır. EGR valfi, gaz sirkülasyonunda önemli bir motor parçası olarak bilinmektedir. Emme manifoldu üzerine monte edilmiş olarak bulunan EGR valfi, motor kontrol ünitesinden komut alarak açılmaktadır. Açılması halinde emme manifolduna giden egzoz gazının geçiş kontrollerini üstlenmektedir. Genel olarak EGR valfi anlatılırken, valfin bir sirkülasyon sistemi olduğu belirtilse de asıl görevi egzoz gazlarının geçiş kontrolleridir. Bu sayede sistem içerisindeki zararlı gazların kontrollerini de sağlar ve silindir içerisinden atar.
Silindir, EGR valfi yapısında yer alan ve yanmış egzoz gazının geçmesini sağlayan parçalardan biridir. Bir süre sonra silindir içerisinde bulunana egzoz gazının yanma süreci içerisine tekrar dâhil edilmesi gerekmektedir. Nitrik oksit ve azot oksit gazları doğa açısından ve insan açısından zararlı gazlar kategorisinde yer alır. Bu gazlar EGR valfi silindirinden yakılarak geçer ve araç içerisindeki etkinliği daha az seviyeye düşürülerek, aracın ve motorun sağlığı korunur.
EGR valfi ne işe yarar sorusu dâhilinde, motorun düşük yük durumunda olması önemlidir. Bu noktada EGR valfi işlevselliğini tam yük durumunda göstermemektedir. Düşük güç halinde motor yanma odası içerisinde az miktarda oksijen yer alır.
Valf hakkında bilinmeyen durumlar kapsamında EGR valfi hangi araçlar da olur sorusu da oldukça sık duyulmaktadır. EGR valfini açıklarken de belirtildiği gibi benzinli ve dizel araçlar da yer almaktadır. Bu araçların kullanımında daha kolay ve daha sistematik bir çalışma gerçekleştirmektedir.
EGR valfi hangi araçlarda bulunur sorusuna ek olarak kaç çeşit olduğu da incelenmesi gerekmektedir. EGR valfi kendi içerisinde 3 çeşide ayrılmaktadır; vakumlu, selenoid ve elektronik.
Vakumlu EGR Valfi: Vakum ile çalışan EGR valf düzeneğine bakıldığında genel olarak eski model araçlarda yer aldığı görülür. Eski teknoloji üzerinden üretilen bu sistem vakum düzeneği halinde çalışmaktadır. Sistemsel olarak vakum pompası kullanılmaktadır. Bu vakum pompası genel olarak silindir kapağında yer alan eksantrik milinden hareket alarak çalışmaktaydı. Ancak bu sistem zaman içerisinde yerini selenoid ve elektrik motorlu valflere bıraktı.
Selenoid EGR Valfi: Selenoid valf kullanımı oldukça az olmasıyla birlikte bir bobin yardımı ile çalışmaktadır. Bobin tarafından kumanda edilen bu valf sayesinde gaz geçiş kanalı açılıp kapanmaktadır. Benzinli araç içerisinde emme manifoldu vakumu ile dizel araçlar da vakum pompası ile etki ettirilmektedir. ECU kumandası dâhilinde çalışan selenoid EGR valfi düzajlanır ve diyaframlı vakum tüpüne etki eder. Bu sistemdeki bobin yardımı ile valf açılır ve kapanır.
Elektronik EGR Valfi: Elektronik EGR valf sistemine bakıldığında ise günümüz teknolojisi ile donatıldığı gözlemlenmektedir. Son model araçlarda sıkça görülen elektronik EGR valfi, motor bilgisayarı tarafından kontrol edilmektedir. Çeşitli sensörler tarafından veri alışverişi yapılır ve valf konumu ayarlanır. Bu sayede en iyi emisyonu sağlar.
EGR valfi arızası gibi işlemlerin önüne geçmek için sistemsel olarak birçok farklı önlemler alınmaktadır. EGR soğutucusu da sistem içerisinde yeni den emme manifolduna gönderilmekte olan egzoz gazlarını soğutmak için kullanılır. Soğutma işlemi ardından emme manifolduna gönderilir. Bu sayede yanma basıncı ve sıcaklığı motor içerisinde daha etkin bir biçimde düşürülür. Bazı motorlar da EGR soğutucusu yer almaz. Bu tarz sistemlerde genel olarak gazlar soğutularak gönderilmektedir. Bazı motor sisteminde ise bir klape yardımı ile soğurucu devreye girer ya da çıkartılır.
EGR soğutucusu yapısına bakıldığında, içerisinden egzoz gazı geçmesi nedeniyle petekli bir yapıya sahiptir. Soğutucu çalışması sırasında, soğutucu madde olarak motor soğutma suyu silindir içerisinden geçer. Motor suyu kapalı bir devre mantığında çalışarak, soğutucu içerisinde yer alan peteklerdeki sıcaklığı alır. Bu sayede petekler içerisinden geçmekte olan egzoz gazı soğutulmuş olur. Egzoz gazının soğuması ile birlikte gaz yoğunluğu artar ve bu durumda da EGR valf oranı da artış gösterir.
Araç sistemlerine bakıldığında her araçta soğutucu olmadığını belirtmiştik. Daha geniş bir açıdan bakılırsa, bazı küçük hacimli dizel motorlara sahip olan araçlar da EGR soğutucusu bulunmaz. Dizel motorlara sahip bazı araçlarda ise soğutucu bulunmakta ve sürekli devrede çalışmaktadır. Ancak EGR soğutucusu içerisinde bypass klapesi bulunmamaktadır. Bazı dizel motora sahip araçlarda ise EGR soğutucusu bulunmaktadır ve yalnızca gerektiğinde devreye girmektedir. Bu sayede hem enerjiden hem de motor gücünden yararlanmak adına en doğrusu bu olacaktır. Kontrol klapesi ya da bypass klapesi soğutucu sistemin devreye girmesini sağlamak için kullanılmaktadır.
Her araç içi parçanın zaman içerisinde kullanıma bağlı olarak arıza göstermesi oldukça normaldir. Bu durumda EGR valfi de zaman içerisinde egzoz gazlarının oluşturduğu kurum nedeniyle temizleme ihtiyacı doğurmaktadır. Oluşan kurum EGR valfinin yanlış çalışmasına ve zaman içerisinde bozulmasına yol açacaktır. EGR valfi temizleme ile valf eski haline dönerek tekrar düzgün çalışacaktır. Ancak bu durum dışında belirli farklı arıza durumları da bulunmaktadır. Valf sistemi içerisine bakıldığında EGR valfi arızası durumunu anlamak için;
Motor yanma odaları içerisinde yanmamış oksijeni kullanabilir hale getirmesi nedeniyle EGR valfi araç performansını yükseltir. Kirlenme ya da arızalanma gibi durumlarda pedaldan ayağınızı çekmeniz halinde motorda teklemeye neden olabilmektedir. EGR valfi temizleme işlemi bu tarz durumların önüne geçse de aracınızı doğru bir kontrolden geçirmeli ve gerekirse değiştirme durumunu da düşünmeni gerekmektedir. Valf kirlenmelerinde temizleme işlemi yapılması her zaman önerilen bir durumdur. Ancak farklı bir arıza söz konusu ise EGR valfi arızası doğru tespit edilerek değişim yapılması gerekmektedir. Bu belirtilere rağmen araç uzun süre bu şekilde kullanılır ise motorda kalıcı hasar meydana gelmektedir.
EGR valfi arızası çeşitli şekillerde ortaya çıkacaktır. Araçlar bunun için uyarı vermektedir. Ancak EGR valfi sıkışması da söz konusudur. Bu durumda sürücünün seyir esnasında bunu hissetmesi oldukça zordur. Belirtilerine bakıldığında ise rölanti devrinde motor gürültülü olarak çalışır. Aracınızda herhangi bir sorun olmadığı gözlemlense de rölanti esnasında motordan gelen sese dikkat etmeniz gerekmektedir. Valf sıkışması, sistemden emme manifolduna gaz gönderiminin yapılmadığı anlamına gelmektedir. Yanma sıcaklığı ve basınç bu durumda düşme seviyesine gelir ve motorda ısınma olur. EGR valfi sıkışması motor üzerinde daha kötü etkilere de sebep olabilir. Motor aşırı derecelerde ısınması halinde, motor yağının yapısında bozulma meydana gelebilir. Turbo mili yağı da bu duruma bağlı olarak etkilenir ve bozulabilir. Bu durumda EGR valfi sıkışması araçta turbo mekanik arıza oluşturabilmektedir. Aynı zamanda motorun aşırı ısınması ile birlikte aracın yağ yakması durumu da ortaya çıkabilir.
Valf konumunun sürekli açık halde olması halinde de bazı motor arızaları söz konusu olmaktadır. Motor çalışması valfin sürekli açık kalması durumunda bozulma gösterebilir. Motor performansı bu duruma bağlı olarak güçten düşer ve egzoz bacasından siyah duman gelmeye başlar. Bu arızalar ve belirtilerine bakıldığında EGR valfinin kirlenmesi durumu ile karıştırılabilir. Bu nedenle uzman kişiler tarafından kontrol edilmesi önemlidir. Uzun süreli aracın bu pozisyonda kalması ve kullanılması halinde subaplarda ve piston kafasında fazla miktarlarda karbon birikintisi oluşmaya başlar. Karbon birikintisinin oluşmasıyla birlikte, subap ve piston kafası fazla ısınmaya bağlar ve kendi kendini soğutamaz hale gelir. Bu durum sonucunda subap ya da piston erimesi meydana gelir. Daha da ilerleyen erimeler delinmeye sebep olur. Bu durum da araçta beklenenden daha fazla bir arızaya sebep olacaktır.
Yedek parça alanında ve değişimi konusunda sektör içerisinde birçok farklı fiyatlandırma söz konusudur. Bu noktada parça fiyatlarını iyi bir şekilde inceleyerek sizlere en uygun olanı tercih edebilirsiniz. Yedek parça fiyatları arasında EGR valfi fiyatı da satıcısına göre değişiklik göstermektedir. Araç marka modellerine göre EGR valfi farklılık gösterir. Bu durum valfin motor bölgesinde yer alması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Genel fiyatlandırma alanına bakıldığında ise EGR valfi fiyatı hem marka model hem de satıcısına göre değişiklik gösterecektir. 1000TL- 6000TL Arasında marka model farkına göre fiyat farkı olabilmektedir.
Copyright © 2024 EcuDynamic design by Memsidea Digital Agency